Η Δημόσια Υγεία στη χώρα μας

Η Δημόσια Υγεία στη χώρα μας αποτελεί διαχρονικά έναν παραγνωρισμένο τομέα, ο οποίος ήρθε στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της πανδημίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμα και ανάμεσα στα μέλη της επιστημονικής κοινότητας, ο όρος «δημόσια υγεία» χρησιμοποιείται με πολλές σημασίες-συχνότερα για να υποδηλώσει το εθνικό σύστημα υγείας (ΕΣΥ) ή τις κρατικές υπηρεσίες υγείας. Όμως η δημόσια υγεία είναι κάτι διαφορετικό.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας,  Δημόσια Υγεία είναι «η τέχνη και η επιστήμη της πρόληψης της νόσου, της επιμήκυνσης της ζωής και της προαγωγής της υγείας». Πρόκειται δηλαδή για όλα εκείνα που αφορούν τη ζωή και την υγεία μας πριν, μέσα, αλλά και πέρα από το σύστημα υγείας. Η εστίαση της Δημόσιας Υγείας είναι στους κοινωνικούς παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία όπως το εισόδημα, το εκπαιδευτικό επίπεδο, τις ανισότητες στην υγεία και την κοινωνική διαβάθμιση στην υγεία.

Η επικέντρωση της Δημόσιας Υγείας δεν είναι στη νόσο και στη μεμονωμένη εξάλειψη κάποιων συγκεκριμένων νοσημάτων αλλά σε όλο το φάσμα της υγείας και ευεξίας και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Για αυτό, οι δράσεις δημόσιας υγείας έχουν ως στόχο όλο τον πληθυσμό ή ομάδες πληθυσμού, καθώς με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να συμβάλλουμε καθοριστικά στην προαγωγή της υγείας, την προστασία και την πρόληψη από τη νόσο.

Η έρευνα έχει δείξει ότι οι φτωχές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν την υγεία σε όλη τη διάρκεια της ζωής και μάλιστα, αν δεν υπάρξει κάποια παρέμβαση, σχεδόν προδιαγράφουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των παιδιών που γεννιούνται σε φτώχεια. Οι άνθρωποι με χαμηλότερο κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο για σοβαρή νόσο και πρόωρο θάνατο σε σχέση με εκείνους που ανήκουν σε υψηλότερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί διαχρονικό εύρημα σε σχετικές έρευνες, που δείχνει ότι, τα περισσότερα χρόνια εκπαίδευσης ισοδυναμούν με περισσότερα χρόνια ζωής. Οι απόφοιτοι ανώτατης εκπαίδευσης, ζουν τουλάχιστον πέντε χρόνια περισσότερο από όσους δεν αποφοίτησαν από το Γυμνάσιο. Ακόμα ισχυρότερα ευρήματα έχουμε για την επίδραση που έχει το εκπαιδευτικό επίπεδο των γονιών στην υγεία των παιδιών. Τα παιδιά που οι γονείς τους δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές του Γυμνασίου έχουν εξαπλάσιο κίνδυνο να έχουν φτωχή υγεία σε σχέση με τα παιδιά που οι γονείς τους είναι απόφοιτοι ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης.

Στην ΕΕ, οι κοινωνικές ανισότητες στην υγεία είναι υπεύθυνες για:

• Περισσότερους από 700.000 θανάτους κάθε χρόνο

• 33 εκατομμύρια περιπτώσεις κακής υγείας (ill health)

• Τουλάχιστον 20% των συνολικών δαπανών για την υγεία και 15% της συνολικής δαπάνης κοινωνικής προστασίας.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, η κυβέρνηση έχει θεσμοθετήσει ήδη από τον Μάρτιο του 2020, πριν καλά-καλά ξεκινήσει η πανδημία, ένα εθνικό σχέδιο δράσης για τη Δημόσια Υγεία το οποίο προβλέπει τους βασικούς πυλώνες δράσης, οι οποίοι περιλαμβάνουν την πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη των κυριότερων χρόνιων νοσημάτων, αλλά και την προαγωγή της υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, αξιοποιούμε τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για να θεμελιώσουμε στη χώρα μας στρατηγικές προτεραιότητες για τη Δημόσια Υγεία και να υλοποιήσουμε για πρώτη φορά, δράσεις που βασίζονται σε βέλτιστες πρακτικές και έχει φανεί μέσα από πολυετείς έρευνες σε πολλές χώρες ότι έχουν αυξημένη αποτελεσματικότητα στη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία και την προαγωγή της υγείας όλου του πληθυσμού.

Έτσι λοιπόν, εκτός από την κάθετη στόχευση που υπάρχει στους επιμέρους τομείς προτεραιότητας, όπως είναι πχ η πρόληψη των χρονίων νοσημάτων, υπάρχει παράλληλα οριζόντια εστίαση:

• Στις ομάδες που μαστίζονται από τις κοινωνικές ανισότητες στην υγεία
• Τη μείωση του χάσματος που υπάρχει στους δείκτες υγείας ομάδων με υψηλότερο και χαμηλότερο κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο
• Στη μείωση της κοινωνικής διαβάθμισης στην υγεία.